Tuz çeşitleri insan sağlığını nasıl etkiler

Tuz okyanustan gözyaşımıza kadar sofralarımızda bulunan doğal bir kaynaktır. Ancak, son yıllarda kalp damar hastalıkları ve hipertansiyon hastalığı ile ilişkilendirdiği için zararları daha çok ön plana çıkmaktadır. Ancak, beslenmenizde yeterince tuz almazsanız vücudunuzda ve sağlığınızda çeşitli hastalıklara neden olabilmektedir.

Tuz Vücudumuz için Faydalı Mı, Zararlı Mı?

Tuzun az veya aşırı tüketimi sonucu vücudumuz tepki verir. Bu tepkiler ise

• Kas krampları,
• Kalp krizi riski,
• Baş ağrısı,
• Zayıflık,
• Yaşlılıkta hafıza kayıpları,
• Sinirlilik ve gerginlik,
• Osteoporoz,
• Sporcularda azaltılmış hidrasyon.

Bu nedenle, tuz aslında insan vücudu için önemli bir besindir. Beslenmenizde tuzu kontrol altında tutarak tüketmenizde fayda vardır.

Ne Kadar Tuz Tüketmeliyiz?

Sağlıklı bir yetişkin için günde 1,5 gram sodyum, yani 3-4 gram kadar tuza ihtiyaç duyar. T.C. Sağlık Bakanlığı, Dünya Sağlık Örgütü vb. kuruluşlar toplam tuz tüketiminin, 5-6 grama denk gelen 1 çay kaşığı tuzu aşmamasını önermektedir.

Vücudumuz İçin En Sağlıklı Tuz Türü Hangisidir?

Doğal tuz ile sofra tuzu arasındaki ayrımı bilmek önemlidir. Sofra tuzu çoğunlukla sodyum klorürdür ve yoğun şekilde işlenmektedir. Doğal tuzlar eksiksiz, bütün formlarında gelir. Doğal tuzlara örnek olarak deniz tuzu, kaya tuzu ve pembe himalaya verilebilir.

Doğal Deniz Tuzu
İyotlu sofra tuzu kadar olmasa da az miktarda doğal iyot içermektedir. Genellikle sofra tuzundan çok daha az rafine edilir ve hem ince hem de kaba çeşitlerde bulunur. Deniz tuzları daha birçok faydalı mineral içerir ve insan için daha fazla lezzetlidir.

• Stresti Azaltır:Doğal deniz tuzu,kan basıncını düzenlemek için büyük ölçüde faydalıdır.Günümüzde stres ve yetersiz beslenmeden kaynaklanan ,adrenal yetmezlik ile ana semptomlardan biri vücudun  tuz isteğidir. Bunun nedeni, vücudun ihtiyaç duyduğu besinleri deniz tuzundan istemesidir.
• Sindirimi Rahatlatır: Deniz tuzu sindirim rolü için gereklidir .Tükürükteki karbonhidratların parçalanmasına yardımcı olan bir enzim olan tükürük amilazı tuzun aromasıyla aktive hale gelir. Midede besinlerin, özellikle proteinlerin parçalanması için salgılanan hidroklorik asidin yapımında da tuz büyük rol oynamaktadır.Çoğu insan da hidroklorik asit yetersizdir ve bu vücutta şişkinlik, mide ekşimesi ve hazımsızlık gibi çok sayıda sindirim problemlerine  neden olmaktadır.
• Cilt Sağlığı: Güçlü mineral içeriği nedeniyle cilt sağlığı için faydalı olan anti-inflamatuar özelliklere sahiptir. Deniz tuzu ile kullanan birçok güzellik ürünü vardır. Cildi detoksife etme, peeling yapma, kan dolaşımı arttırma ve cildi besleme gücüne sahiptir. Deniz tuzunun sedef hastalığı,akne, egzama ve yaşlanmayı geciktirme için özellikle faydalı olduğu gösterilmiştir.Kas kramplarını önlemekte rol oynamaktadır.

Sofra Tuzu
En yaygın olarak kullanılan ev tuzu sofra tuzudur.Güneş buharlaşmasından sonra tuz göllerinden ve deniz suyundan elde edilmektedir. Sofra tuzu, safsızlıklardan kurtulmak için son derece rafine edilmiştir. Serbest akmasını sağlamak için topaklanma önleyici maddeler içermektedir. En yaygın sofra tuzu türü “iyotlu tuzdur”, az miktarda sodyum iyodür veya potasyum iyodür içeren tuzdur. İyot eksikliğini önlemek için iyot sofra tuzu ile birleştirilmiştir. Bunun yanı sıra iyot deniz ürünleri, süt ve süt ürünleri, tahıllar ve yumurtalarda yaygın olarak bulunan bir eser mineraldir.

• Sağlıklı Bir Hamilelik İçin: İyotlu tuz sadece beyin ve kemik gelişimine yardımcı olmakla kalmaz, bunun yanı sıra doğmamış çocuğun hem zihinsel hem de fiziksel büyümesini etkileyen kretinizmle mücadeleye de yardımcı olmaktadır. Doğumdan sonra, kretinizm işitme ve konuşma kaybına yol açabileceği gibi çocuğun tüm vücut hareketlerini de etkileyebilir. Hamile kadınlarda dengeli bir iyot seviyesi de düşükleri ve hipotiroidizmi önlemeye yardımcı olabilir . Bu nedenle kalıcı hasar olmaması adına hamilelikte iyot eksikliği erkenden giderilmelidir. Bu nedenle, doktorunuzdan ve diyetisyeninizden destek almalısınız.
• Kilo Kontrolü: Metabolizma yaşınız tiroidinizin sağlığından doğrudan etkilenir.Yavaş bir metabolizma, vücudun daha fazla yağ depolamasını sağlar ve bu da kilo almanıza neden olur.Tiroidiniz görevini yerine getirmek için sağlıklı bir iyot dozuna bağlı olduğundan,metabolizmanız da iyot tüketme seviyesine bağlıdır.
• Kalp Sağlığını Destekler: İyotlu tuz, kan basıncını ve kalp atış hızını düzenleyen hormonların oluşmasına yardımcı olmaktadır. Tuz, sağlıklı olan hidrasyon seviyelerini destekler ve elektrolit dengesi oluşturur. Bu denge, hücrelerin, kasların, dokuların ve organların düzgün çalışması için çok önemlidir. 

Koşer Tuzu
Koşer tuzu ‘iyot içermez’iyot içermemesi nedeniyle,hashimoto da ve diğer tiroid hastalıklarında için kullanılabilir tuz türüdür. Topaklanmayı önleyici katkı maddeleri içerebilir. Aynı zamanda dünya çapında birçok ülkede bir mutfak elyafıdır. Sofra tuzundan farklı olarak daha ince bir dokuya sahip ve metalik bir tada da sahip değildir. Oldukça büyük tane boyutuna sahiptir ve en iyi şekilde etten kanın alınması veya baharatlama işlemi için de kullanılmaktadır.

Kaya Tuzu / Kara Tuz
Kükürt içeriği nedeniyle hafif kahverengimsi pembeden koyu mora yarı saydam bir renk tonuna ve güçlü bir kokuya sahiptir. Müshil özellikleri içerir. Bundan dolayı, sindirim sağlığına yardımcı olmaktadır.

Himalaya Pembe Tuzu
İçinde belirli minerallerin varlığı nedeniyle pembemsi bir renk tonu vardır. Bileşiminde az çok sofra tuzuna benzer, ancak iyot içermemektedir. Kendine özgü pembe tonu nedeniyle mutfakların favori tuzu olmaktadır. Rengi nedeniyle dekorasyon parçası olarak “tuz lambaları” yapmak için kullanılır. Himalaya Pembe tuz, kan şekeri sağlığını geliştirmek, kas kramplarını azaltmak ve hücrelerde sağlıklı pH’ı desteklemek gibi birçok vücut işlevine yardımcı olabilmektedir.

Alaea Tuzu
Alaea tuzu, Hawaii kırmızı tuzu olarak da bilinmektedir. Demir oksit bakımından zengin volkanik kil ile karıştırılmış bir deniz tuzu türüdür. Hawaililer tarafından geleneksel olarak evleri ve tapınakları temizlemek ve arındırmak için kullanılmıştır. Gerçek Hawai kırmızı tuzu oldukça pahalı ve bulunması zordur ve içeriğinde en az 80 eser mineral içerdiği söylenmektedir. 

Peki En İyi Tuz Hangisidir?

Tüm tuz türlerinin sağlık açısından birçok faydası vardır. Ancak İyotlu tuz, tiroid bezi üzerindeki koruyucu etkisinden dolayı biraz daha yüksektir. Hashimoto da ve diğer tiroid hastalıklarında iyotsuz tuz kullanımı gerekmektedir. Öncelikli olarak her zaman doğal bir tuz seçin ve işlenmiş sofra tuzu çeşidinden kaçınmaya çalışın.

Dengeli Şekilde Tuz Tüketmek İçin Ne Yapmalıyız?

• Tuzluğu masanızdan kaldırın. Tuz öğütücüyü dolapta bile bırakabilirsiniz.
• Tadına bakmadan yemeklere tuz eklemeyin.
• Az tuzlu ve lezzetli yemekler için tuz içermeyen doğal olan baharatlardan faydalanın. Ancak kullandığınız baharat karışımlarının da tuz içerebileceğini unutmayın ve tuz içeren baharat karışımlarından kaçının.
• Tencereye eklediğiniz tuzu azaltın.
• Yüksek tuz içerebilen gıdalardan salça, turşu, salamura yiyecekler, zeytin, peynir, tuzlu baharat karışımları ve çeşitli sosların tüketimine dikkat edin.
• Ekmeğin de günlük tuz alımınıza önemli oranda katkı verebileceğini unutmayın.
• Aldığınız gıdaların besin etiketlerini okuyarak tuz içeriklerinin farkında olun.
• Porsiyon kontrolüne dikkat edin.
• İşlenmiş gıdalar yerine daha taze gıdalar tüketmeye özen gösterin.